Wet DBA / VBAR helpdesk
Heb je vragen als: wat zijn mijn risico's, ben ik schijnzelfstandig of: wat gebeurt er nu de handhaving van de wet (opnieuw) wordt opgepakt?
De helpdesk van Het Ondernemerscollectief staat voor jou en je vragen klaar.
Met de invoering van de wet DBA heeft de Belastingdienst diverse modelovereenkomsten gepubliceerd. In de praktijk worden daar regelmatig aanvullende clausules aan toegevoegd die de financiële risico’s van naheffingen en boetes doorschuiven naar de opdrachtnemer. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer achteraf blijkt dat er feitelijk sprake was van een dienstverband. Maar mag dat eigenlijk? En is het eerlijk? In dit artikel onderzoeken we de juridische en ethische aspecten van dergelijke vrijwaringsbedingen.
Wat zijn vrijwaringsbedingen en hoe werken ze?
Wat is een vrijwaringsbeding
Een vrijwaringsbeding is een clausule waarmee een opdrachtgever zich indekt tegen financiële risico’s, zoals boetes of naheffingen van de Belastingdienst. Dit betekent dat, als de Belastingdienst een naheffing oplegt, de opdrachtnemer deze lasten moet dragen. Dit soort bedingen zien we ook in de culturele en creatieve sector. Maar hoe rechtmatig en rechtvaardig is dit?
Zijn vrijwaringsbedingen wettelijk toegestaan?
In Nederland geldt contractsvrijheid: partijen mogen in beginsel afspreken wat zij willen. Toch zijn er wettelijke grenzen:
- Instemming vereist: Een vrijwaringsbeding is alleen geldig als beide partijen ermee akkoord zijn gegaan, expliciet of stilzwijgend.
- Dwingende wetgeving: Een beding mag niet in strijd zijn met dwingende wetten, openbare orde of goede zeden.
- Geen dekking voor opzet of grove nalatigheid: Vrijwaring mag geen gedrag beschermen dat bewust of roekeloos was.
- Redelijkheid en billijkheid: Een beding kan ongeldig zijn als het onredelijk zwaar op één partij drukt.
Als een vrijwaringsbepaling niet aan deze voorwaarden voldoet, kan deze geheel of gedeeltelijk ongeldig worden verklaard.
Fiscale grenzen: wat mag wel en wat mag niet?
De loonheffing die de Belastingdienst kan naheffen, bestaat uit vier componenten:
- Loonbelasting
- Premies volksverzekeringen
- Premies werknemersverzekeringen
- Inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw)
Volgens artikel 20 van de Wet financiering sociale verzekeringen (WFSV) is het verboden om premies voor werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw op de opdrachtnemer te verhalen. Dit betekent dat alleen de loonbelasting en premies volksverzekeringen door de opdrachtnemer gedragen mogen worden.
Een volledige vrijwaring die alle naheffingen en boetes op de opdrachtnemer afwentelt, is dus niet toegestaan. Ook het verrekenen van boetes met openstaande facturen is in strijd met de WFSV.
Eerlijkheid: is een vrijwaringsbeding wel eerlijk?
Los van de wettelijke kaders is het de vraag of een vrijwaringsbepaling redelijk is. Een overeenkomst van opdracht is gebaseerd op wederzijds vertrouwen en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Als de Belastingdienst achteraf een dienstverband vaststelt, is het niet redelijk om de volledige lasten op de opdrachtnemer af te schuiven, zeker niet wanneer de opdrachtgever een gezagsrelatie heeft uitgeoefend.
In de praktijk ontbreekt voor opdrachtnemers vaak de onderhandelingsruimte om een vrijwaringsbeding aan te passen. Dit maakt het nog belangrijker om dit soort bepalingen kritisch te bekijken.
Veelgestelde vragen
1. Kan een opdrachtgever naheffingen verhalen zonder een vrijwaringsbeding?
Ja, zelfs zonder vrijwaringsbeding kan een opdrachtgever de loonbelasting en premies volksverzekeringen verhalen. Dus wanneer een dergelijk beding niet in je contract staat dan is verhaalsrecht alsnog mogelijk.
2. Heeft een vrijwaringsbeding invloed op de beoordeling van een arbeidsrelatie?
Nee, een vrijwaringsbepaling speelt geen rol in de fiscale beoordeling van de arbeidsrelatie. De Belastingdienst kijkt naar feitelijke omstandigheden, zoals gezag en persoonlijke arbeid.
Conclusie
Hoewel vrijwaringsbedingen juridisch mogelijk zijn, zijn er belangrijke wettelijke beperkingen en ethische vraagstukken. Voor opdrachtnemers is het cruciaal om bij twijfel advies in te winnen bij belangenorganisaties of juridisch experts. Opdrachtgevers doen er goed aan om bij het opstellen van contracten oog te houden voor wederzijdse redelijkheid en billijkheid.
Tip van onze wet DBA / VBAR helpdesk
Wanneer een opdrachtgever erop staat dat dit soort bepalingen in het contract blijven staan. Vraag dan of deze opdrachtgever ook op wil nemen dat jij achteraf nog aanspraak kan doen op vakantiedagen, een (flinke) transitievergoeding, pensioenrechten en eventuele bonus regelingen aangezien jij klaarblijkelijk gedurende de opdracht werknemer was.
